Chipset - Yonta Takımları

LX yonga takımı:
66MHz lik veriyoluna sahiptir ve diğerlerine oranla daha ucuz, ekonomik bir yongadır. Bu nedenle Celeron ve PII (233-333) işlemcilerin kullanıldığı soket 370 ve Slot 1 yapıdadırlar. 3 DIMM slota sahip olması ile en çok 768 MB SDRAM desteği bulunmaktadır. Ev ve ofis kullanıcıları için Word, Excell, email, internet chat gibi ofis uygulamaların çalıştırılacağı anakartlarda kullanılmaktadır.

ZX yonga takımı:
Hem 66MHz hemde 100 MHz veri yoluna sahiptir ve Celeron, PII ve PIII işlemci desteği vardır. BX yonga setine göre daha ucuzdur ve 2 DIMM slotu ,512MB SDRAM bellek desteği ile orta seviye anakartlarda kullanılmaktadır. Giriş seviyesi uygulamalarda biraz daha güç isteyen uygulamalarda tercih edilmektedir.

BX yonga takımı:
66 MHz ve 100 MHz veri yolu ile yüksek hızlı PIII işlemcilerden Celeron işlemcilere kadar işlemcileri desteklemektedir. 4 DIMM ile 1GB anabellek desteği vardır. Genişleme yuvası olarak 6 PCI ve ISA desteği ile kolay kullanım avantajı sağlamaktadır. CAD/CAM gibi resim işleme, Database uygulamaları, Ses işleme ve 3D oyunlar gibi yüksek performans isteyen uygulamalar için tercih edilmektedir.

Kuzey Kutup (BX) ve Güney Kutup (PIIX4) olarak adlandırılan iki ana yongadan oluşan BX yongalı anakartların genel özelliğine bakıldığında;

66/100MHz FSB PIII/PII ve Celeron, PC100 SDRAM maximum 1GB bellek, AGP 2X Grafik, ATA 33 Harddisk desteği, 2 USB çıkış, ISA slot desteği bulunuyor. 100MHz de çalışan PIII işlemci kullanıldığında işlemci-BX yonga arasında 800MB, 100MHz de çalışan PC100 SDRAM kullanıldığında RAM ile BX yonga arasında 800MB, AGP2X desteği olan ekran kartı kullanıldığında VGA-BX arasında 512MB veri band genişliği sağlanmaktadır. BX yonga ile harddisk,floopy, CDROM bileşenlerini kotrol eden PIIX4 yonga arasıdaki veri band genişliği ise 132MB olmaktadır. Bunun nedeni iki yonga ortasındaki veri yolu üzerinde bulunan PCI yolundan kaynaklanmaktadır. PCI veriyolu 33MHz de çalıştığı için 32bit lik veri aktarımında 4 ByteX33MHz=132MB band genişliği sağlanmaktadır. Bu durum PCI yuvalarına takılan SCSI, Ses, Mpeg, TV Kartı bileşenlerinin 132MB lık veri yolunu paylaşmalarına neden olmaktadır.

İlk önceleri daha çok PII/III ler için Slot 1 yapıdaki anakartlarda kullanıldılar. Pentium III işlemcilerin Soket yapıya geçmesinden dolayı bu yongaları taşıyan soket anakartlar da üretildiler. Harddisk teknolojisinde ATA33 standardından ATA66 standardına geçilmesi, bu yeni standardı desteklemeyen BX yonga için bir eklenti yapıldı ve ATA66 standardını kullanmaya imkan veren ek yongalar anakart üzerine kondular. Promise gibi birkaç firmanın üretmiş olduğu bu yongalar ile 1 yılı aşkın varlığını devam ettiren BX yongalı anakartlarda, artık ATA66 standardındaki harddiskler tam performansta kullanılır hale geldiler. Bunun için anakarttan başka gereken altyapı, kullanılan ATA66 harddisk ve 80 kablolu ancak 40 pinlik ATA66 kablosu ve gerekli yazılımları yüklemektir. BX2000+ ve BX7+ bu özellikteki birkaç anakarttan ikisi.

I810 yonga takımı;
Hem görüntü hem de ses özelliği ile giriş ve orta seviye kullanıcılara hitap etmektedir ve oldukça ekonomiktir. 66 MHz ve 100 MHz veriyolu desteği vardır. İlk etapta Intel, bu yongaya sahip anakartı (CA810A) Celeron işlemciler için Soket 370 yapıda yaptı ama diğer üretici firmalar (Zida T810B-SE ve Instant810C-SE) hem soket 370 hem de slot 1 yapıdaki anakart tasarımı ile Pentium II/III işlemciyle orta seviye kullanıcılara da hitap etmeyi düşündüler. Daha sonra soket yapıda olan başka anakartlarda Soket Pentium III işlemcilerin çıkması ile bu işlemcilere destek sağladılar.

I810 yonga takımı diğer yonga takımlardan bir kaç noktada ayrılırlar. Bunlar I810 yonga takımı içine entegre edilmiş Direk AGP grafik arabirimi, ATA 66 harddisk standardı, AC 97 ses desteği, STR (Suspend to RAM) ve AMR yuvası (Audio Modem Riser). Ek olarak tümleşik ethernet yonga (CA810AL) ile Network ortamında kolay entegrasyon ve ekonomik çözüm sağlamaktadır. Ses ve görüntü grafiği üzerinde taşıması ile daha az genişleme yuvasına ihtiyaç vardır ve genellikle mikro ATX yapıda ve 4 PCI yuvaya sahip olan anakartlar üretilmektedir. ISA slot desteği bulunmamaktadır. Ancak ISA için ayrı bir yonga kullanılarak bu destek sağlanmaktadır.

En önemli yenilik ise önceki yonga setlerinde bulunan North Bidge ve South Bridge (Kuzey- Guney Kutup) yongaları yerine Hub teknolojisini kullanan yeni yongaları kullanmsıdır. Işlemci, grafik ve RAM bellekleri kontrol eden GMCH “Grafik Memory Controller Hub” ile USB, disk, I/O gibi diğer bileşenleri kontrol eden ICH “I/O Controller Hub” arasındaki veri yolu hızının saniyede 266MB gibi iki kata çıkması ve ICH yongasına bağlı olan her bir arabirimin diğer bileşenlerden bağımsız olarak çalışması büyük avantajlar sağladı.Daha önceki yonga setlerinde iki yonga arasında bulunan PCI slotları 33MHz hızında çalışmalarından dolayı iki yonga arasındaki lik aktarım hızı 133MB/s de sınırlı kalıyordu ve darboğaz oluşturuyorlardı.

I810 nun genel özelliklerine bakıldığında; I810, ATA 66 standardını ilk destekleyen yonga takımıdır. Bu şekilde veri aktarım hızı 66MB/s olan harddiskler tam performansta kullanılabilmektedir.

STR (Suspend To RAM) özelliği ise sistemin bir TV kadar hızlı açılıp kapanma özelliğidir. Bilgisayar bu modda iken çok daha az enerji harcanmaktadır.

AMR ise fax modemlerde maliyeti düşürmek için yapılan bir arabirimdir. Burada Fax modemde kullanılan digital işlemleri yapan parçalar anakart üzerine entegre edilir ve sadece analog işlemler AMR kartta yapılır. Bu şekilde maliyeti düşürmek hedeflenmiştir.

I810 içine entegre edilmiş grafik özelliği ise ev ve ofis kullanıcılarının ihtiyaçlarına göre tasarlanmış, Direkt AGP özelliği ile 8MB lık AGP bir ekran kartının performans değerlerine sahiptir

i810 in Grafik Özellikleri
I810 yongayı diğer yongalardan ayıran önemli özelliklerden biri de 810 yongasının grafik özelliğini kendi içinde bulundurmasıdır. I810 yonga I740 grafik yonganın devamı olan I752 grafik yonganın çekirdeğini içermektedir. Performansı ise TNT grafik yongası düzeyindedir. Bu nedenle I810 yonga, giriş seviyesi PC lerde çift doku işleme yoluna sahip, grafik çekirdeği ile tümleşik, oldukça iyi üç boyutlu performans sergileyen ilk yongadır. Tabi bu, çok yüksek performans isteyen bütün 3D oyuncuları memnun edecek anlamına gelmiyor ama düşük maliyeti ön planda tutan kullanıcıları da yarı yolda bırakmayacak kadar iyi.

I810 yonga içine entegre edilmiş I752 grafik yonganın diğer özelliği ise MPEG2-kod çözücü için hareketli resimlerin işlenmesi için donanımsal olarak desteklenmesi (hardware motion compensation). Bu da DVD filmlerde kendini göstermektedir.

I810 performansını en iyi bellek band genişliği göstermektedir. Dynamic Video Memory Technology (D.V.M.T.) özelliği ile doğrudan belleğe erişim sağlayan Direk AGP yapısını ve işlemci ile grafik arasındaki hafıza kullanımı kontrol etmektedir. Böylece grafik yonga, PC100 SDRAM anabelleğin 800Mb/s band genişliğinden daha yüksek band genişliğinde (1GB/s) grafik belleğe erişmektedir. I810, anabelleğin bir kısmını frame buffer, texture buffer ve Z-buffer olarak Windows işletim sistemi için kullanmaktadır. Açılış sırasında I810, anabelleğin 1MB’tını temel görüntü bufferı için ayırmaktadır. Grafik sürücüleri yüklenirken ise anabelleğin 4MB ı frame buffer, 2MB tı komut buffer ve 4MB’ı ise üç boyut özelliğini gerçekleştiren (anakart üzerinde ayrıca 4MB bellek konmamışsa) Z buffer için kullanılır. Windows işletim sisteminde i810 grafik özelliklerine bakıldığında görülen 2 MB yada 4MB bellek yanıltıcı olabilir, aslında arka planda yukarıda anlatılan yapı gerçekleşmektedir. Toplamda ise anabelleğin 7 ile 11MB tının grafik yonga tarafından işletim sistemi için kullanıldığı görülmektedir. D.V.M.T ile; kullanılan grafik bellek, daha fazla grafik performansı isteyen uygulamalar için kalan anabellekteki miktar paylaşılarak kullanılmaktadır. Kısaca Grafik bellek=anabellek-11MB (7MB ayrıca 4MB bellek anakart üzerinde varsa) olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle anabellek miktarı arttrıldığında sistem performansının artışı yanında grafik performansı da artacaktır.

Sistem performansı için 64MB ve üstü RAM lerin kullanılması tavsiye edilir. I810 yongası 1600X1200x8bit yada 1280X1024X16bit gibi makul sayılabilecek üç boyut çözünürlüğünü vermektedir. Bu çözünürlük ana bellek miktarı artsa da değişmemektedir. I810 içine entegre edilmiş grafik özelliği ev ve ofis kullanıcılarının ihtiyaçlarına göre tasarlanmış, Direkt AGP özelliği ile 8MB lık AGP bir ekran kartının performans değerlerine sahiptir.

I810E yonga takımı;
I810 yonga takımının iyileştirilmiş halidir. 66/100 ve 133MHz veriyolu hızı desteği ile yeni Celeron ve PIII/133Mhz işlemci desteği vermektedir. Ayrıca anakart üzerinde 133MHz SDRAM belleğe sahip olması ile daha (yaklaşık %7-30) iyi grafik performansına sahip olmasıdır. Bunların dışındaki bütün özellikler (STR, AMR, ATA 66) I810 ile aynıdır.

I815 ve I815E Yonga Takımı:

I815 yonga takımı I810e nin devamı niteliğinde, I810e yonganın ATA66,AMR, STR,AC97 gibi yeni arabirimleri ve Hub teknolojisini desteklemektedir. Ancak bu yonganın getirmiş olduğu en yeni özellik I815 yonga içine entegre edilmiş grafik arabirimine ek olarak ayrı bir slotta AGP4X grafik desteğinin olması. Bu da I810 ve I810e yongalarının grafik performansından memnun olmayan kullanıcılara ve ilk etapta anakart ile tümleşik grafik yongayı kullanıp sonra daha performanslı üst grafik kartlarını kullanmak isteyen kullanıcılara imkan sağladı. Böylece Celeron işlemcilerden en üst Pentium III işlemciye olan destek ile her kademe kullanıcıya hitap eden bir yonga piyasaya sağlanmış oldu.

I815E olarak adlandırılan yonga ise aslında I815 yongası ve ICH2 bileşeninden oluşuyor. Ilk etapta I815 yonga ile ICH (I/O Controller Hub) adı verilen I82801AA yongası beraber kullanıldı. I/O Giriş Çıkış arabirimi, PCI, Harddisk, USB, gibi arabirimleri kontrol eden ICH (I82801AA) yonga, harddisklerde ATA66 yı desteklerken AMR gibi yeni bir teknolojiyide beraberinde getirdi. Teknolojideki hızlı ilerleyiş harddiskte de ATA100 standardı ile görüldü ve AMR arabiriminin beklenen sonucu gösterememesi nedeniyle yeni arabirimler üzerinde çalışıldı. ICH 2 (I82801BA) yongası ile beraber bir kaç değişiklik yapıldı ve disklerde ATA100 desteği ve CNR (Communication Network Riser) denilen yeni bir teknoloji sunuldu. CNR ile Ethernet, USB, Ses gibi bileşenleri destekleyen kartların üretilmesi planlandı. Ayrıca 2 olan USB desteği ayrı bir yongaya gerek kalmadan 4 e çıktı. Bu farklılığı belirtmek için ise I815+ICH2 bileşenine kısaca I815E adı verildi.

I820 yonga takımı;
Giriş
Intel 820 çipseti, 100/133 MHz sistem veriyolu frekansında çalışan Pentium II ve Pentium III işlemciler için optimize edilmiştir. Üç ana bileşenden oluşur: Memory Controller Hub (MCH), I/O Controller Hub (ICH) ve Firmware Hub (FWH). Intel 820, sunucu köprü merkezi olarak Intel 810'da kullanılan GMCH'nin (Graphics and Memory Controller Hub) aksine MCH'yi kullanır. Ayrıca, I/O aygıtları için ICH'yi kullanırken; PC platformundaki güvenlik ve yönetilebilirlik altyapıları için ise FWH'yi kullanıyor. Intel 810 ile karşılaştırıldığında Intel 820, grafik motorunu kaldırıyor ve AGP 2.0 spesifikasyonlarını destekliyor. Ayrıca i820, özellikle RDRAM (Rambus DRAM) desteği için geliştirildi. RDRAM, SDRAM'den (Synchronous DRAM) çok daha yüksek frekanslarda çalışabilen yeni bir hafıza teknolojisidir. Intel 820'yi DIMM'lerle (Dual Inline Memory Module) geriye uyumlu hale getirebilmek için MCH, fazladan bir Memory Translator Hub (MTH) barındırır; bu merkez, Direct RDRAM kanalı ile SDRAM arasında bir köprü görevi görür. Sistemin şeması Şekil 1'de gösterilmiştir.
Intel 820 çipseti, Intel 810 ile aynı ICH ve FWH öğelerini kullanırken; GMCH yerine de MCH kullanıyor. Intel 810'daki GMCH ile aynı yolu kullanan MCH, ICH ile bir merkez arabirimi aracılığıyla haberleşiyor.

RDRAM
Rambus, yüksek performanslı arabirim teknolojisine bir örnektir. Bugünün hızlı işlemci frekanslarıyla aynı hızı koruyabilmek için DRAM çiplerinde kullanılmaktadır. Bir Rambus DRAM -RDRAM olarak da bilinir- SDRAM'dan çok daha yüksek performans sunar. RDRAM, 400MHz'e kadar saat hızlarında çalışabilir. Veriler, iki saat kenarına dağıtıldığı için, veri oranı 800MHz olabilmektedir. İki bayt genişliğinde bir kanal için RDRAM, 1.6GB/s veri transferi sunar. DIMM mimarisi ile karşılaştırıldığında RIMM (Rambus Inline Memory Module); MCH'den başlayıp, bütün RDRAM aygıtlarından geçip, 28-ohm kesme rezistansı ile biten bir Direct RDRAM kanalına sahiptir. Bir Direct RDRAM kanalı, azami 32 RDRAM aygıtını destekleyebilir. Bir PC platformunda, Direct Rambus kanalının devamlılığını sağlamak için bütün RIMM soketleri RIMM modülleri ile doldurulmalıdır. RDRAM aygıtı bulunmayan bir RIMM modülü olan Devamlılık Modülü, kanalın devamlılığını sağlamak için boş RIMM soketlerini doldurmakta kullanılır.

MCH
MCH, 100/133 MHz sunucu veriyolu frekanslarında çalışan Pentium II ve Pentium III işlemciler için tek ve çift CPU konfigürasyonlarını destekler. 810 çipsetinin GMCH'si ile karşılaştırıldığında MCH, RDRAM için ilk çözüm yoludur; ayrıca daha fazla grafik esnekliği için grafik özelliğinden yoksundur ve AGP 2.0 spesifikasyonlarını destekler. Direct RDRAM kanal frekansı/sistem veriyolu frekansı olarak MCH; PC600 RDRAM aygıtlarında 266/133 ve 300/100 MHz; PC700'de 266/133, 300/100 ve 356/133 MHz; ve PC800'de 266/133, 300/100, 356/133, 400/100 ve 400/133 MHz destekler. MCH, AGP spesifikasyonlarını da, 1x/2x için 1.5V ve 4x için 1.5V sinyal seviyesi kullanır. MCH ayrıca, azami 32 RDRAM aygıtı ve üç farklı RDRAM hafıza teknolojisini (64Mbit, 128Mbit ve 256Mbit) destekleyen Direct RDRAM kanalına sahiptir.

MTH
MTH'ye, Intel 820 çipsetinin PC-100 SDRAM desteklemesi gerektiği zamanlarda ihtiyaç duyulur. Direct Rambus kanalı ile SDRAM arasında yer alır. MTH, iki tip SDRAM hafıza teknolojisini destekler: 8Mx8 ve 4Mx16 konfigürasyonlu 64Mbit ile 32Mx4 ve 16Mx8 konfigürasyonlu 128Mbit. Bir okuma işlemi için MTH, veriyi SDRAM'den alır ve onu MCH'ye göndermeden önce Direct Rambus paket biçimine dönüştürür. PC platformlarında DIMM modül çözümü, MTH öğesi barındıran bir ek kart ya da MTH öğesinin monte edildiği bir anakart ile sağlanır. MTH, hafıza arabirimi için Serial Presence Detection (SPD) kullandığından SPD destekli DIMM modülleri kullanılmalıdır.

ICH
ICH, eski ISA ve süper I/O gibi X-Bus aygıtlarına bağlantı için LPC arabirimini kullanır. LPC arabirimi, 33MHz'de çalışan, 4-bit genişliğinde komut, adres ve veri yoludur.ICH, ses veya modem için AC'97 (Audio Codec 97) bağlantısı sunar. AC'97, dijital sinyal işleme ve analog-dijital devre arasındaki çevrimi, ayrı iki çipte bulundurabilen iki çipli bir konfigürasyondur. Bu konfigürasyon, daha yüksek bir SNR'ye (Singal to Noise Ratio) ulaşır. ICH, ISA arabirimi sunmadığından, ISA genişlemeleri için ISA köprü çipi gerekmektedir. Ek olarak, ICH, Ultra ATA/66 modunu ve USB portlarını destekler; bu sayede 66MB/s transfer oranına ve harici çevresel aygıt genişlemelerine izin verir

FWH
FWH, Intel 820 çipsetinde BIOS kodunun bulunduğu yerdir. Gelişmiş platform güvenliği için donanımsal bir rasgele sayı üreticisi kullanılmaktadır. Tahmin edilebilecek bir kaynağı engellemek ve devreden dizilerden kurtulmak için çipteki beyaz paraziti, rasgele kaynak olarak kullanır. Rasgele sayı üretiminin uygulamaları, elektronik ticaret, dijital imza, korumalı haberleşme protokolü ve eğlenceyi de barındırmaktadır.

I840 Yonga Takımı;
Bu yoga takımının I820 yogaya ek olarak getirmiş olduğu en önemli yenilikler 3 grupta toplanabilir. Bunlardan birincisi, anakartı İş ortamlarında güçlü bir platform olarak Workstation yada giriş seviyesi server olarak kullanılmasını sağlayacak .ift Penium III işlemci desteği. I840 sadece 133MHz veriyolu desteği sağlamakta bu nedenle 133MHz de çalışan Pentium III işlemciler ile maximum performans sağlanabilmektedir.

İkinci önemli özelliği ise tek kanalda RDRAM band genişliği ençok 1.6GB verebilirken bu yonga ile iki kanal RDRAM desteği geldiği için en çok 3.2GB lık bellek band genişliği sağlanmaktadır. Bu şekilde grafik ve resim işleme programları olan CAD/CAM, AutoCAD gibi yazılıımlar ile uğraşan kullanıcılar için daha canlı, hızlı ve net görüntüler sunulmaktadır.

Üçüncü yenilik ise anakart üzerinde Intel I82806 kullanıldığında mevcut 32bitlik PCI yuvalarına ek olarak 64bitlik PCI yuva desteği gelmekte ve iki yonga arasındaki band genişlik ise 533MB/s olmaktadır. Bu yuvalarda daha çok yüksek bandgenişliği isteyen Gigabit Ethernet, Fiber Channel yada SCSI kartlar kullanılabilmektedir.

I820 yongada da kullanılan ICH bu yongada da kullanılmaktadır. Dolayısı ile AC 97 ses, ATA66 harddisk standardı, STR “Suspend To RAM”, USB arabirimi bu yongada da bulunmaktadır

I860 Yonga Takımı;
Intel'in 2001'in ilk çeyreğinde tanıtacağı çipseti i860, SDRAM destekli olacak ve i840'ün yerini dolduracak. i840, sadece Rambus-DRAM desteğine sahip bir çipset ve bu yüzden popüler olması da çok zor.

I870 Yonga Takımı;
i870, Intel'in 2001'in sonu 2002'nin başı gibi tanıtmayı düşündüğü bir çipset. Bu çipset Intel'in uzun zamandır üzerinde çalıştığı 64 bitlik işlemcisi Itanium'dan sonra piyasaya süreceği Mckinley işlemcileri için üretilecek.

Çipset hafıza modülleri olarak ya Rambus-DRAM'ı ya da DDR-SDRAM'ı destekleyecek. Intel kullanılacak hafıza modülü tipine göre çipsetin kolayca uyarlanması için bazı teknikler de geliştirmiş. Yani çipsetin DDR-SDRAM gibi SDRAM mimarisini kullanan hafıza modülleri ile çalışabilmesi için, i820 çipsetinin kullandığı gibi bir dönüştürücü çipe (MTH çipi) ihtiyacı yok. Dolayısı ile i820 çipsetinde hem performans hem de stabilite sorunu yaratan hadiseler bu sefer yaşanmayacak.